
Gebze'de Çoban Mustafa Paşa tarafından yaptırılan ve kendi adını taşıyan külliye yaklaşık 500 yıllık tarihi ile zamana meydan okurcasına hâlâ dimdik ayaktadır.
Çoban Mustafa Paşa'nın asıl ismi Gazi Mustafa Bin Abdülkerim olup Kapucubaşı görevinde bulunmuş, 1521'de ikinci vezirliğe, 1522'de de Mısır Beylerbeyliği'ne getirilmiştir. Kanuni Sultan Süleyman'ın kız kardeşi Hafsa Sultan ile evlenmiş Belgrat, Rodos seferlerine katılmış ve yararlılık göstermiştir. 1529'da Viyana seferine gitmek üzere iken vefat etmiştir. Gebze'deki külliyesinde bulunan türbesine defnedilmiştir. Gebze'nin merkezinde Bağdat Caddesi üzerinde yer alan külliyeyi 1523 yılında Çoban Mustafa Paşa, Mimar Sinan'a ve kalfalarına yaptırdı. Kanuni Sultan Süleyman döneminde yapılmış en büyük külliyelerden biri olan söz konusu eser, cami, han, tabhane, paşa odaları, imaret, medrese, kütüphane, hamam, dergâh, kervansaray, türbe ve çeşmeden meydana geliyordu. Külliye içersindeki cami, kare planlı olup, üzeri dört sütunun taşıdığı 24 metre yüksekliğindeki geniş bir kubbe ile örtülüdür. Ayrıca caminin çevresi 2,5 metre yüksekliğinde kalın duvarlarla çevrilidir. Yapı topluluğu 117 x 106 m. ölçüsünde geniş bir alanı kaplamaktadır. Yapı topluluğunun avlusuna her cephesinde bir tane olmak üzere, dört ana giriş kapısı vardır. Külliyenin asıl girişi kütüphane altında olup, Gölcükönü Meydanı, kervansaray yönünde imaret ile türbe avlusu arkasından içeriye girilmektedir. Bunlardan Gölcükönü Meydanı'ndaki giriş üzerinde Sultan 2. Abdülhamit Han'ın tuğrası ile onarım kitabesi bulunmaktadır.

Caminin içerisindeki ve son cemaat yerindeki mermer kaplamaları Çoban Mustafa Paşa Mısır'dan getirtmiştir. Bu mermer levhalardan ötürü de cami, Kahire'deki Sultan Hasan Medresesi ile önemli benzerlik gösterir. Türbe avlusunda mermerden bir güneş saati bulunmaktadır. Çoban Mustafa Paşa Camisi'nin ahşap işçiliği de yapıya ayrı bir görünüm kazandırmıştır. Kapı ve pencere kanatlarında çok kanatlı, yıldız şekilli lüle taşından kakmalar bulunmaktadır. Ayrıca bunların üzerine de çeşitli kitabeler yazılmıştır.
Çoban Mustafa Paşa Camisi'nin kalem işlerinde orijinal örneklere rastlanırsa da bunların büyük çoğunluğu geç devirlere ve Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün 1950'li yıllardan sonra gerçekleştirdiği onarımlarda yapılmıştır. Orijinal kalem işleri müezzin mahfili ile alt sıra pencerelerin tavanlarında görülmektedir. Buradaki motiflerde kırmızı ve altın yaldız çok bol kullanılmış ve çiçekli bezemelere geniş yer verilmiştir.
Hızla gelişen ve nüfusu artan Gebze merkezinde, Gölcükönü Meydanı, Bağdat Caddesi ile Küçük Yazı Sokağı, Çömlekçi Bayırı ve Odunkapısı sokakları arasında kalan külliyenin etrafı artık binalarla çevrilmiştir.
Gebze Çoban Mustafa Paşa Külliyesi'nin 1950 yılından sonra onarımına başlanmıştır.
Bu dönemde Yüksek Mimar Alaaddin Özaktaş ve Yüksek Mimar Süreyya Yücel külliyenin cami bölümünü restore etmişlerdir. Ardından 1961-1970 yıllarında da Yüksek Mimar Cahide Tamer külliyenin bütününü onarmıştır.
KOCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ
Kocaeli ile ilgili bu ve benzeri yayınlara BURADAN ulaşabilirsiniz.
Bu da benim çektiğim bir fotoğraf.
 |
Çoban Mustafa Paşa Camii |